تجهیزات محافظت شخصی پرسنل و کادر درمان

تجهیزات محافظت شخصی که از آنها به اختصار  PPE (personal protective equipment)نام برده میشود, به منظور محافظت از سلامت کارکنان بخش سلامت و درمان, در هنگام ارائه خدمات بهداشتی و درمانی, به منظور مقابله با مخاطرات ناشی از آلودگی های متاثر از تماس کارکنان بخش درمان(پزشکان, پرستاران و …) با خون, فراورده‌های خونی و انواع میکروب ها و ویروس ها, به کار برده می‌شوند. در واقع این تجهیزات محافظت شخصی را میتوان زیر مجموعه‌ای از انوع لباس کار برشمرد, با ذکر این نکته که جنبه محافظتی این نوع از لباس کار دارای اهمیتی دوچندان است.

بسیاری از انواع لباس کار و یا تجهیزات محافظت شخصی با کاربرد مقابله با انواع ویروس ها و میکروب ها, به صورت عمومی نیز برای مردم و افراد عادی کاربرد دارند؛ انواع گان, ماسک, دستکش‌های جراحی و … . انواع تجهیزات محافظت شخصی که به آن اشاره شد, در واقع لباس‌های بیمارستانی یکبار مصرفی هستند که میبایست بلافاصله بعد از استفاده امحاء گردند. البته تعدادی از انواع لباس کار بیمارستانی نیز وجود دارد که لزوماً یکبار مصرف نیستند و بعد از استفاده شدن, مجدداً ضد عفونی می‌شود و مورد استفاده قرار می‌گیرد. روش و نوع استفاده و امحاء لباس کارهای یکبار مصرف بیمارستانی بسیار مهم است و همچنین نیازمند توجه دقیق به پروتکل‌های بهداشتی روش استفاده و چگونگی امحاء دارد. چرا که تنها رعایت دقیق این پروتکل ها است که می‌تواند سلامت کادر درمان و نیز بیماران را تا حدودی (و البته نه کاملاً) تضمین نماید. در واقع هر گونه کوتاهی در رعایت دستورالعمل ها می‌تواند منجر به انتشار انواع میکروب‌ها و ویروس‌ها گردد. در ادامه مقاله و در بخش بعدی به انواع روش امحاء انواع لباس کار بیمارستانی خواهیم پرداخت, ولی پرسشی که در ابتدا باید به آن پاسخ بدهیم این است : در چه زمانی نیاز به استفاده از انواع تجهیزات محافظت شخصی خواهیم داشت ؟

از آنجایی که مخاطب ما در این مقاله کادر درمان شامل پزشکان و پرستاران هستند, جواب کوتاه به این پرسش را میتوانیم به این صورت بیان نماییم : کارفرمای شما( بیمارستان ها و مراکز بهداشتی و پزشکی) برای استفاده از انواع تجهیزات محافظت شخصی و انواع لباس کار بیمارستانی, حتما فرایندها و رویه‌هایی را پیش بینی کرده‌اند و در مواقع لازم و ضروری از شما خواهند خواست تا از تجهیزات محافظت شخصی استفاده نمایید. تعدادی از این رویه ها از دستورالعمل‌های عمومی پیروی میکنند و در تمام مراکز بهداشتی و بیمارستانی یکسان و مشابه هم میباشند. تعدادی دیگر هم بر اساس موقعیت های منحصر به فرد و مشخص به منظور مقابله با شرایط ویژه, به صورت اختصاصی تببین شده‌اند. شما در هر مرکز بهداشتی, درمانی و یا بیمارستانی که مشغول به کار هستید, می‌توانید از مسئولان مستقیمتان بخواهید که یک نسخه از اسناد این فرایندها و رویه ها را در اختیار شما قرار بدهد. یکبار خواندن این اسناد و آشنایی کلی با فرایندها و رویه های استفاده از تجهیزات محافظت شخصی برای کارکنان بخش درمان لازم است.

تجهیزات محافظت شخصی کارکنان بخش درمان کدامند ؟  

موارد زیر شامل عمومی ترین تجهیزات محافظت شخصی است که تقریبا در هر مراکز بهداشتی, درمانی و یا بیمارستانی یافت می‌شود :

• دستکش های یکبار مصرف
• پیشبندهای پلاستیکی یکبار مصرف(گان)

سایر مواردی نیز وجود دارد که ممکن است در مواقع خاص نیاز به استفاده از آن ها را داشته باشید, مواد این چنین بنا به موقعیت پیش آمده, توسط سوپروایزر به شما آموزش داده خواهد شد .

دستکش یکبار مصرف

از دستکش‌های یکبار مصرف تنها باید در مواردی استفاده کنید که در هنگام انجام و یا مشارکت در عمل جراحی و یا مراقبت درمانی, امکان برخورد با ترشحات بدن بیمار, زخم های باز, وسایل جراحی آلوده, تجهیزات پزشکی مخاطره آمیز مانند مواد شیمیایی و ضدعفونی وجود داشته باشد.  این دستکش ها نمیبایست به صورت عادی و روتین مورد استفاده قرار بگیرد. استفاده روتین و معمول در شرایط عادی از این دستکش ها برای سلامتی بیماران و شخص شما مخاطره آمیز است, چرا که از شستن مکرر و مداوم دست‌ها, هنگامی که دستکش به دست دارید جلوگیری می‌نماید. دستکش‌ها باید در مواقع مشخصی و خاصی مورد استفاده قرار بگیرد. از جمله مواقعی که لازم است از دستکش استفاده نمایید عبارت است از :

• ریسک پاشیده شدن ترشحات انسانی (ادرار, مدفوع, خون, استفراغ و …) وجود داشته باشد.
• در مواقعی که ریسک برخورد فیزیکی با اندام بیمار, مانند بینی, چشم, گوش, دهان, ناحیه تناسلی و یا تماس با تجهیزاتی که با اندام بیمار برخورد داشته اند, وجود داشته باشد.
• ارتباط با زخم های باز
• در مواقعی که نیاز به حمل موادی که ذاتاً می‌توانند مخاطره آمیز باشند مانند : مواد شیمیایی و انواع ضدعفونی کننده ها .

به این نکته توجه نمایید که استفاده از دستکش برای انجام بسیاری از مراقبت های عادی روزانه مانند کمک به بیمار برای راه رفتن, پوشیدن لباس و مرتب کردن تخت مریض مورد نیاز نمی‌باشد.

دستکش ها باید

• کاملاً فیت باشند. به این معنی که نه زیاد تنگ باشند و نه زیاد گشاد باشند.
• برای انجام کارهای هر مریض از یک دستکش مجزا استفاده گردد. همچنین برای انجام وظایف و کارهای مختلف برای یک مریض برای هر بخش از یک دستکش استفاده گردد.
• هرگز نباید شسته شوند و مجدد مورد استفاده قرار بگیرند

هنگامی که کار و وظیفه محوله به اتمام رسید, میبایست با احتیاط دستکش ها را در بیاروید و در این حین بسیار مراقب باشید که از برخورد دستکش با سایر سطوح جلوگیری می‌شود, چرا که در این صورت ممکن است غفونت و یا آلودگی به این روش منتقل گردد. سپس به روش صحیح دستکش ها را امحاء نمایید. بعد از امحاء کردن باید نسبت به ضدعفونی کردن دست‌هایتان اقدام نمایید

هشدار : بعضی از دستکش‌های یکبار مصرف دارای ماده‌ای به نان لاتکس هستند به شدت حساسیت زا است. اگر به لاتکس حساسیت دارید, میبایست سوپروایزر خود را از این موضوع مطلع نمایید تا دستکش یکبار مصرف جایگزینی در اختیار شما قرار بدهد که لاتکس نداشته باشد. همچنین ممکن است یکی از بیماران شما نیز به لاتکس حساسیت داشته باشد که در این صورت با مطالعه پرونده پزشکی بیمار توسط مسئول مستقیمتان, این موضوع به شما اطلاع داده خواهد شد. مشاهده شده که بعضی از پرسنل پرستاری دچار درد در ناحیه دست شده‌اند. این دست درد در اثر مجموعه‌ای از دلایل شامل, شستن و حمام کردن بیمار, استفاده از الکل و ژل شستشوی دست به وجود می‌آید. اگر شما نیز در طی دوران خدمت با دردی مشابه روبه‌رو شدید, لازم است مسئول مستقیمتان را به منظور دریافت مراقبت‌های پزشکی لازم باخبر کنید.

 پیشبند‌های پزشکی یکبار مصرف(گان)

در انجام بسیاری از وظایف روزانه نیازی به استفاده از گان یکبار مصرف وجود ندارد. شما در موراد زیر نیاز دارید که به منظور حفظ سلامت بیمارتان و همچنین خودتان از گان (پیشبند یکبار مصرف) استفاده نمایید:

• انجام و یا مشارکت در عملیات پزشکی که در حین انجام, امکان پاشیدن مایعات بدن بیمار روی شما وجود داشته باشد.
• کمک به بیمار به منظور انجام دادن امور بهداشتی شخصی
• هنگام جابه‌جایی بیماران دارای مشکلات عفونی و نیز تمیز و مرتب کردن تخت بیمار

به این نکته توجه داشته باشید که همواره قبل از اقدام به استفاده و همچنین بعد از استفاده از گان, دست هایتان را ضد عفونی نمایید. این نکته را هم در نظر بگیرید که معمولا سازمان‌های بهداشتی مختلف از رنگ های مختلفی از گان برای انجام امورد متفاوت و مختلفی استفاده می‌کنند. برای اطمینان از استفاده صحیح حتما لازم است دستورالعمل های مرتبط با مطالعه نمایید.

پوشیدن, خارج کردن و امحاء کردن تجهیزات محافظت شخصی

همانطور که در ابتدای این مقاله هم اشاره شد, استفاده از انواع تجهیزات محافظت شخصی و لباس‎ کارهای بیمارستانی,  در صورتی که با روش درست و صحیح مورد استفاده قرار نگیرند کارآمد نخواهد بود, و عملا در حفظ سلامت شما و بیماران نقشی نخواهد داشت. بنابراین لازم است به دقت مراحل مربوط به پوشیدن, از تن خارج کردن و همچنین امحاء کردن این تجهیزات را طبق دستورالعمل رعایت نماییم. اطلاعاتی که در ادامه در اختیار شما قرا می‌دهیم, اطلاعات عمومی در این زمینه است. روش مورد استفاده در ارتباط با تجهیزات محافظت شخصی خاص میتواند به طور کلی متفاوت از این روش باشد. برای دسترسی به آنها می‌توانید از سوپروایزرتان کمک بگیرید.

پوشیدن دستکش های یکبار مصرف

• انتخاب سایز و نوع مناسب
• انجام ضدعفونی قبل از پوشیدن
• پوشیدن به صورتی که تا مچ دست را بپوشاند.

خارج کردن دستکش‌های یکبار مصرف

• قسمت بیرونی دستکش را با دست مخالف بکشید و دستکش را از دست خارج نمایید
• دستکش خارج شده را در دستی که دستکش دارد نگه دارید.
• انگشت خود را زیر سطح درونی دستکش قرار داده و آن را بکشید تا دستکش از دست خارج شود. مراقب باشد که دست با سطح بیرونی دستکش تماسی نداشته باشد.
• دستکش ها را در محفظه زباله مخصوص امحاء نمایید.
• دست خود را ضدعفونی نماید

پوشیدن گان

گان بعد از هر انجام مراقبت پزشکی برای هر بیمار میبایست تعویض شود.

• پیشبند را از روی سر خود بپوشید و بندهای آن را در پشت کمر ببندید

خارج کردن گان

• بند قرار گرفته در پشت کمر را از هم باز کنید.
• پیش بند را از گردن و شانه های خود بکشید ، آن را از روی سر خود بلند کنید و مراقب باشید که فقط قسمت داخلی را لمس کنید ، نه طرف بیرونی آلوده.
• پیش بند را تا قسمت بیرونی آن بکشید یا بپیچید
• پیش بند را در محفظه زباله مخصوص امحاء نمایید.
• دست‌هایتان خود را ضدعفونی نماید